Czym jest ślad węglowy?
Ślad węglowy to pojęcie, które coraz częściej pojawia się w dyskusjach na temat ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Ale co dokładnie oznacza ten termin i dlaczego jest tak ważny? W najprostszych słowach, ślad węglowy to miara całkowitej ilości gazów cieplarnianych, w szczególności dwutlenku węgla (CO2), emitowanych bezpośrednio lub pośrednio przez jednostkę, osobę, organizację, produkt lub wydarzenie. Obliczenie i zrozumienie naszego śladu węglowego pozwala nam ocenić wpływ, jaki nasze działania mają na zmiany klimatyczne, a także podjąć kroki w celu jego zmniejszenia. W obliczu rosnących wyzwań związanych z globalnym ociepleniem, świadomość naszego śladu węglowego staje się kluczowym elementem w dążeniu do bardziej zrównoważonego stylu życia i gospodarki.
Ślad węglowy - co kryje się za tym pojęciem?
Ślad węglowy to miara łącznej ilości gazów cieplarnianych, w tym przede wszystkim dwutlenku węgla (CO2), ale także innych gazów, takich jak metan (CH4) i podtlenek azotu (N2O), emitowanych do atmosfery w wyniku różnych działalności ludzkich. Może on być związany z produkcją i konsumpcją dóbr i usług, transportem, energią używaną w gospodarstwach domowych, a także procesami przemysłowymi i rolniczymi. Ślad węglowy można mierzyć na poziomie jednostki, organizacji, produktu czy nawet wydarzenia. Obliczany jest zazwyczaj w tonach ekwiwalentu CO2 rocznie, co pozwala na porównywanie różnych źródeł emisji. Monitorowanie śladu węglowego jest kluczowe dla zrozumienia naszego wpływu na środowisko i podejmowania działań mających na celu jego redukcję, co jest niezbędne w walce ze zmianami klimatycznymi.
Co powoduje zwiększanie śladu węglowego?
Największym ze składników śladu węglowego jest dwutlenek węgla (CO2), ale także inne gazy, takie jak metan (CH4) czy tlenek azotu (N2O), fluorowęglowodory (HFC) czy sześciofluorek siarki (SF6) które także przyczyniają się do jego powstawania. Sam ślad węglowy powstaje więc podczas m.in. spalania paliw kopalnych - węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego - w procesach wytwarzania energii elektrycznej, transportu, w procesach produkcyjnych czy podczas wytwarzania ciepła do ogrzewania. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że to właśnie sektor energetyczny odpowiada za 60% globalnej emisji gazów cieplarnianych. Wszystko zależy jednak od kontekstu - na obliczenia śladu węglowego procesu czy produktu składają się elementy takie jak sposób produkcji, transport, wspomniane zużycie energii czy szereg innych czynników.
Ślad węglowy organizacji - protokół GHG
Temat śladu węglowego jest niezwykle złożony i choć jest wiele narzędzi oraz kalkulatorów do pomiaru tego elementu sprawozdawczego, to jego prawidłowe wyznaczenie odbywa się w oparciu o zdefiniowane, międzynarodowe standardy. Najbardziej rzetelnym i renomowanym ze wspomnianych standardów jest GHG Protocol, czyli Protokół Gazów Cieplarnianych. W nim można znaleźć szczegółowe wytyczne obliczania śladu węglowego firmy w kontekście poprawnego zrozumienia zakresów emisji - tzw. Scope 1, Scope 2, Scope 3.
Zakres 1 (Scope 1)
Obejmuje bezpośrednie emisje, wynikające bezpośrednio ze spalania paliw, procesów technologicznych i produkcyjnych wykonywanych przez samą firmę. Do zakresu tego możemy więc zaliczyć takie elementy jak, m.in.:
- spalanie paliw w pojazdach należących do floty organizacji,
- ulatniające się czynniki chłodnicze,
- emisję do powietrza z procesów produkcyjnych, obejmujących zakres emisji gazów cieplarnianych,
- spalanie paliw podczas procesów produkcyjnych;
Zakres 1 obejmuje więc czynniki wewnętrzne w firmie.
Zakres 2 (Scope 2)
Dotyczy emisji pośrednich, powstających w procesie wytwarzania energii cieplnej oraz elektrycznej. Raportowanie w tym zakresie wymaga więc wnikliwej analizy oraz inwentaryzacji zużycia zakupionej energii, obejmujący informacje również od dostawcy energii.
Zakres 3 (Scope 3)
Jest to zakres obejmujący cały zakres działalności firmy, oraz wartości do firmy wpływających. Znaczy to mniej więcej tyle, że mierzy się tu zarówno ślad węglowy używanych materiałów, jak i emisje podczas wytworzenia produktów, jego funkcjonowania, aż do utylizacji. Zakres ten uwzględnia także emisje pośrednie, powstające podczas funkcjonowania przedsiębiorstwa w różnych aspektach.
Do tego zakresu zaliczyć można takie elementy jak:
- Podróże służbowe pracowników,
- Zużycie materiałów biurowych,
- Wytworzenie i wydobycie surowców,
- Zagospodarowanie odpadów produkcyjnych
- Emisje z transportu współpracowników;
Jest to z pewnością najtrudniejszy aspekt do przeliczenia, wymaga bowiem współpracy zarówno wewnątrz firmy, poza nią, a także i głębokiej analizy procesów biznesowych. Zakres 3 bywa jednak znaczącym elementem całych obliczeń, ponieważ może wpływać na ¾ całej emisji firmy.
największe wyzwania w zarządzaniu śladem węglowym
Jak wspomniano, zarządzanie śladem węglowym może stanowić niemałe wyzwanie. Zbieranie danych oraz koordynacja procesów wewnątrz firmy potrafi być czasochłonna, szczególnie w podczas zbierania informacji dotyczącego Zakresu 3. Nie ma jednak wątpliwości, że szczególności w zakresie raportowania ESG, temat obliczania śladu węglowego nie będzie marginalizowany. Warto w tym kontekście przygotować się na nadchodzące zmiany prawne w zakresie ochrony środowiska i skorzystać z fachowej pomocy. W Ecothesis oferujemy kompleksowe doradztwo nie tylko w obliczeniach śladu węglowego, ale także w zakresie aktywnego zarządzania działaniami na rzecz jego redukcji.