Rozwój zrównoważonego biznesu nabiera tempa w całej Europie. Coraz więcej firm, w tym także mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), zastanawia się, w jaki sposób wypełniać rosnące oczekiwania społeczne i prawne związane z raportowaniem w obszarze ESG (Environmental, Social, Governance). Jednak dla mniejszych podmiotów, nienotowanych na giełdzie, dotychczasowe wytyczne bywają zbyt rozbudowane i kosztowne we wdrożeniu. W odpowiedzi na te wyzwania powstał Dobrowolny Standard dla nienotowanych MŚP (VSME), który już teraz zyskuje na znaczeniu w całej Unii Europejskiej.
Geneza VSME i jego znaczenie
Nowe unijne regulacje, takie jak dyrektywa w sprawie raportowania niefinansowego (NFRD), a następnie dyrektywa o raportowaniu w obszarze zrównoważonego rozwoju (CSRD), przyczyniły się do wypracowania szeregu norm znanych jako European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Ich celem jest wprowadzenie przejrzystych zasad sprawozdawczości na temat wpływu organizacji na środowisko i społeczeństwo. Wielu ekspertów zwróciło uwagę, że standardy te – choć niezbędne dla dużych korporacji i uproszczone poprzez pakiet uproszczeń Omnibus mogą być zbyt skomplikowane dla niewielkich firm.
Z tego względu Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG), przy wsparciu m.in. Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) i innych instytucji, opracowała VSME (Voluntary Standard for non-listed SMEs). Dokument ten został przekazany Komisji Europejskiej w czerwcu 2023 roku. Jego głównym założeniem jest umożliwienie małym i średnim przedsiębiorstwom prezentowania kluczowych informacji ESG w przejrzysty, ale zarazem elastyczny sposób, uwzględniający ograniczone zasoby tych podmiotów.
Na czym polega dobrowolność standardu?
VSME – zgodnie z nazwą – ma charakter dobrowolny. Oznacza to, że firmy nienotowane na giełdzie nie mają formalnego obowiązku stosowania się do jego wytycznych. Jednocześnie jednak korzyści płynące z przejrzystego raportowania danych niefinansowych stają się coraz bardziej widoczne. W oczach inwestorów, klientów i kontrahentów rośnie znaczenie odpowiedzialnych praktyk biznesowych. Dlatego wiele MŚP dostrzega wprowadzenie pewnych elementów raportowania ESG jako szansę na zwiększenie konkurencyjności i budowanie silnej reputacji rynkowej.
VSME jest uzupełnieniem dla istniejących wymogów oraz stanowi formę pomostu między rozbudowanymi standardami ESRS a praktycznymi potrzebami mniejszych firm. Może być również istotnym narzędziem dla przedsiębiorców, którzy planują w przyszłości rozwijać współpracę z większymi podmiotami lub instytucjami finansowymi – tam często oczekuje się spójnych informacji o wpływie firmy na środowisko oraz społeczeństwo.
Kluczowe obszary raportowania ESG według VSME
W ramach VSME wskazuje się trzy podstawowe filary, podobnie jak w przypadku ESRS:
-
Środowisko (Environmental): Najważniejsze kwestie dotyczą emisji gazów cieplarnianych, zużycia energii, gospodarki odpadami czy efektywnego wykorzystywania zasobów. VSME stawia tu na prostotę w doborze wskaźników – przedsiębiorcy mogą wybrać najistotniejsze z perspektywy swojej branży.
-
Społeczeństwo (Social): Obejmuje takie zagadnienia, jak warunki pracy, poszanowanie praw człowieka, równe traktowanie czy zaangażowanie w rozwój lokalnych społeczności. W kontekście MŚP istotne jest wykazanie, że nawet niewielkie firmy mogą budować przyjazne i etyczne środowisko pracy.
- Ład korporacyjny (Governance): Dotyczy m.in. struktury zarządzania, przejrzystości procesów decyzyjnych, przestrzegania zasad etyki, a także przeciwdziałania korupcji. W VSME podkreśla się znaczenie jasnego określenia ról i odpowiedzialności w organizacji, co pomaga ograniczyć ryzyko i zwiększyć zaufanie otoczenia.
Dlaczego MŚP powinny rozważyć wdrożenie VSME?
Budowanie wiarygodności
Wizerunek firmy dbającej o środowisko naturalne i o społeczność lokalną przekłada się na rosnące zaufanie interesariuszy. Klienci, partnerzy biznesowi czy dostawcy coraz częściej zwracają uwagę na standardy etyki i zrównoważonego rozwoju.
Łatwiejsze pozyskiwanie finansowania
Dla instytucji finansowych kwestie zrównoważonego rozwoju stają się kluczowym czynnikiem oceny ryzyka inwestycyjnego. Firmy, które mogą pochwalić się rzetelnymi danymi z zakresu zrównoważonego rozwoju, często zyskują przewagę w rozmowach z bankami i funduszami inwestycyjnymi i korzystniejszą ofertę finansowania.
Dostosowanie do zmieniających się regulacji
Choć VSME nie jest obowiązkowy, stanowi znaczące ułatwienie w sytuacji, gdy w przyszłości prawodawstwo unijne może objąć większą grupę podmiotów wymogami z zakresu raportowania ESG. Wdrożenie standardu już teraz może okazać się korzystną inwestycją w przyszłość.
Usprawnienie zarządzania
Raportowanie według VSME sprzyja systematycznemu gromadzeniu danych o firmie. To z kolei może pomóc w identyfikacji oraz cyklicznej ocenie szans i zagrożeń, ułatwiając proces decyzyjny i planowanie strategii rozwojowych.
Jak przygotować się do raportowania zgodnie z VSME?
Pierwszym krokiem jest analiza działalności firmy pod kątem aspektów środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. Wiele MŚP zaczyna od krótkiego przeglądu procesów wewnętrznych: jakie materiały są zużywane, jak zarządza się odpadami, jakie są relacje z pracownikami czy społecznością lokalną. Na tej podstawie można określić, które wskaźniki (zaproponowane w VSME) mają największe znaczenie dla profilu działalności przedsiębiorstwa.
| Wdrożenie raportowania ESG nie musi oznaczać ogromnych nakładów finansowych. Na rynku pojawiają się już specjalistyczne narzędzia i aplikacje skierowane właśnie do MŚP – często w przystępnych cenach i z uproszczonymi modułami. W razie potrzeby warto także sięgnąć po wsparcie doradcze (np. w ramach naszej oferty wsparcia konsultingowego), by przyspieszyć proces i uniknąć błędów. |
Korzyści dla polskich przedsiębiorców
Inicjatywy, takie jak Dobrowolne Wytyczne do raportowania ESG dla MŚP (ESRS VSME), wspierane przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, wskazują na rosnące zainteresowanie transparentnością biznesu w Polsce. Polskie MŚP odgrywają znaczącą rolę w gospodarce, a jednocześnie często dysponują ograniczonymi zasobami kadrowymi i finansowymi. VSME wychodzi naprzeciw tym wyzwaniom, oferując zestaw kluczowych wskaźników i rekomendacji, który można dostosować do skali działalności.
Co więcej, korzystanie z VSME może wzmocnić pozycję konkurencyjną na rynkach międzynarodowych. Dla przedsiębiorców planujących eksport czy współpracę z zagranicznymi partnerami, spełnienie uznanych w Europie standardów zrównoważonego rozwoju staje się istotnym atutem.
Wyzwania i przyszłość VSME
Choć VSME zdobywa coraz większe uznanie, nie oznacza to braku wyzwań. MŚP mogą obawiać się niejasności w interpretacji wskaźników czy dodatkowych kosztów związanych z gromadzeniem danych. Ważne jest jednak, by podchodzić do raportowania z perspektywy długofalowych korzyści. Współczesne otoczenie rynkowe sprzyja firmom transparentnym i odpowiedzialnym, a VSME staje się narzędziem, które ten trend wspiera.
Kolejne miesiące i lata przyniosą zapewne dalsze prace nad doskonaleniem standardu. Istotną rolę odegrają tu konsultacje społeczne oraz praktyczne doświadczenia przedsiębiorstw, które jako pierwsze wdrożą VSME. Niewykluczone, że w przyszłości pojawią się branżowe aneksy lub bardziej szczegółowe wytyczne dla konkretnych sektorów gospodarki.
Najważniejsze to zacząć
Dobrowolny Standard dla nienotowanych MŚP (VSME) to ważna inicjatywa, która uzupełnia istniejące regulacje i kierunki wyznaczone przez ESRS. Dzięki niej mniejsze przedsiębiorstwa mogą w przejrzysty i elastyczny sposób raportować swoje działania w zakresie ESG, budując przy tym większe zaufanie i konkurencyjność na rynku. Choć przyjęcie VSME nie jest obowiązkowe, coraz więcej podmiotów dostrzega realne korzyści płynące z transparentnego podejścia do kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego. W dobie dynamicznych zmian gospodarczych i rosnącej świadomości społecznej to właśnie przedsiębiorstwa stawiające na zrównoważony rozwój mogą zyskać najwięcej – zarówno w Polsce, jak i na rynkach europejskich.