Od 24 sierpnia 2023 roku zaczęły obowiązywać nowe wymogi dotyczące stosowania diizocyjanianów, zarówno w ujęciu przemysłowym, jak i komercyjnym. Zmiany te wprowadziło rozporządzenie (UE) nr 2020/1149, zmieniające zapisy załącznika XVII do rozporządzenia REACH. Oznacza to, że od tego dnia nie można używać diizocyjanianów o stężeniu przekraczającym 0,1% (pojedynczo lub w sumie), chyba że pracodawca zapewni, że użytkownicy przemysłowi lub profesjonalni ukończą szkolenia z bezpiecznego stosowania diizocyjanianów przed rozpoczęciem ich używania.
CZYM SĄ DIIZOCYJANIANY?
Diizocyjaniany to organiczne związki chemiczne wykorzystywane w produkcji poliuretanów, które znajdują zastosowanie w takich produktach jak pianki (zarówno twarde, jak i miękkie), powłoki, kleje, uszczelniacze i elastomery. Ekspozycja na te substancje ma miejsce podczas pracy z płynnymi lub pastowymi materiałami poliuretanowymi, niezależnie od tego, czy są one aplikowane za pomocą natrysku, pędzla, czy wałka. Po utwardzeniu produktów poliuretanowych diizocyjaniany przestają być obecne.
Diizocyjaniany są szeroko stosowane w różnych gałęziach przemysłu, zwłaszcza tam, gdzie potrzebne są materiały o wysokiej wytrzymałości mechanicznej, odporności chemicznej, elastyczności oraz izolacyjności termicznej i akustycznej. W motoryzacji diizocyjaniany są kluczowe w produkcji tapicerek, desek rozdzielczych, wypełnień foteli, elementów wnętrza, a także powłok lakierniczych i ochronnych stosowanych na karoserii.
Podstawowe produkty z zastosowaniem diizocyjanianów wskazano poniżej:
Stosowane w produkcji gumopodobnych materiałów, np. opon do wózków widłowych, rolek przemysłowych, uszczelek oraz innych elementów, które wymagają elastyczności i wytrzymałości mechanicznej.
Diizocyjaniany są wykorzystywane w lakierach i farbach poliuretanowych o wysokiej odporności na ścieranie, promieniowanie UV, chemikalia i zmienne warunki atmosferyczne. Powłoki te są często stosowane na metalach, drewno, tworzywach sztucznych i betonie, np. w przemyśle motoryzacyjnym, lotniczym czy budowlanym.
Służą jako izolacja termiczna i akustyczna w budynkach lub urządzeniach, np. lodówkach, zamrażarkach, oraz w różnego rodzaju sprzęcie przemysłowym, gdzie potrzebna jest efektywna izolacja.
Używane do łączenia różnych materiałów, takich jak drewno, metal, tworzywa sztuczne, tkaniny czy skóra. Kleje te cechują się wysoką wytrzymałością i elastycznością, są wykorzystywane m.in. w przemyśle meblarskim, motoryzacyjnym i obuwniczym.
Znalazły zastosowanie w produkcji mebli (np. wypełnienia w kanapach, fotelach), materacy, siedzisk samochodowych, wyściółek podłogowych, a także w opakowaniach ochronnych.
Diizocyjaniany są używane do wytwarzania lekkich i wytrzymałych materiałów kompozytowych, które mają zastosowanie m.in. w budowie łodzi, samolotów, czy innych pojazdów o wysokich wymaganiach mechanicznych.
W trakcie korzystania z tych produktów mogą uwalniać się diizocyjaniany, co naraża użytkowników na negatywne skutki zdrowotne. Niemniej jednak, przy odpowiednich środkach ostrożności ich stosowanie jest bezpieczne. Dlatego też nowe regulacje europejskie wymagają, aby osoby pracujące z diizocyjanianami przeszły odpowiednie szkolenie z zakresu bezpiecznego stosowania tych substancji.
Zmiany w rozporządzeniu REACH - co oznaczają i jakie niosą obowiązki?
Już 3 sierpnia 2020 roku Komisja Europejska wprowadziła surowsze przepisy w ramach rozporządzenia REACH, mające na celu ograniczenie stosowania poliuretanowych klejów i uszczelniaczy zawierających więcej niż 0,1% niezwiązanego diizocyjanianu. W praktyce oznacza to, że od 24 lutego 2022 roku producenci tych materiałów muszą wyraźnie oznaczać na etykietach produkty, które zawierają powyżej 0,1% diizocyjanianów. Związki te są powszechnie wykorzystywane w przemyśle do produkcji pianek, powłok, klejów, uszczelniaczy oraz elastomerów, jednak stanowią zagrożenie dla zdrowia, szczególnie dla dróg oddechowych i skóry. Zgodnie z regulacjami (WE) nr 1272/2008 CLP, diizocyjaniany uznano za substancje mogące wywoływać silne reakcje alergiczne.
Wdrożenie przepisów rozporządzenia (UE) nr 2020/1149 zostało rozłożone na dwa etapy:
Od 24 lutego 2022 roku diizocyjaniany nie mogą być wprowadzane do obrotu jako samodzielne substancje, składniki innych substancji lub mieszaniny stosowane w przemyśle i zastosowaniach profesjonalnych, jeśli ich stężenie przekracza 0,1% wagowo. Wyjątkiem jest sytuacja, w której dostawca zapewni odbiorcom odpowiednie informacje o obowiązku przeszkolenia z bezpiecznego stosowania tych substancji. Dodatkowo dostawcy muszą umieścić na opakowaniu ostrzeżenie o treści: „Od dnia 24 sierpnia 2023 r. wymagane jest odbycie odpowiedniego szkolenia przed użyciem przemysłowym lub profesjonalnym”, wyraźnie oddzielone od innych informacji na etykiecie.
Od 24 sierpnia 2023 roku obowiązuje zakaz stosowania diizocyjanianów w ich postaci samodzielnej, jako składników innych substancji lub w mieszaninach do celów przemysłowych i profesjonalnych, z wyłączeniem sytuacji, gdy ich stężenie nie przekracza 0,1% wagowo. Alternatywnie użytkownicy przemysłowi i profesjonalni mogą stosować te substancje, jeśli przed rozpoczęciem pracy ukończą odpowiednie szkolenie z zakresu bezpiecznego obchodzenia się z diizocyjanianami.
Szkolenia – najważniejszy element nowych regulacji
Zgodnie z nowymi przepisami, odpowiedzialność za zapewnienie szkoleń spoczywa na pracodawcach lub osobach samozatrudnionych. Szkolenia te muszą być prowadzone przez specjalistów, posiadających odpowiednie uprawnienia, a ich zaliczenie musi być dokumentowane. Szkolenia powinny być powtarzane co najmniej raz na pięć lat, aby utrzymać wysoki poziom bezpieczeństwa pracy z diizocyjanianami.
Co istotne, dostawcy są zobowiązani dostarczać kursy i materiały szkoleniowe w językach urzędowych krajów, do których trafiają produkty zawierające diizocyjaniany. Materiały te muszą być dostosowane do specyfiki dostarczanych substancji, uwzględniając m.in. ich skład, opakowanie i zastosowanie. Wszystkie te wymogi zostały szczegółowo opisane w ograniczeniu nr 74 załącznika XVII do rozporządzenia REACH.
Zmiany te mają na celu nie tylko zmniejszenie ryzyka narażenia pracowników na negatywne skutki dla zdrowia wynikające ze stosowania produktów zawierających diizocyjaniany, ale także zapewnienie długoterminowej ochrony zdrowia w miejscach pracy, zwłaszcza w branżach, gdzie te substancje są szeroko stosowane. Przewiduje się, że mogą one zapobiec ponad 3 000 przypadków astmy zawodowej rocznie na terenie Unii Europejskiej.
Potrzebujesz szkoleń? Zgłoś się do nas!
Ecothesis oferuje profesjonalne szkolenia z zakresu bezpiecznego stosowania diizocyjanianów, zgodnie z najnowszymi regulacjami europejskimi. Nasze kursy są prowadzone przez wykwalifikowanych specjalistów ds. zarządzania substancjami chemicznymi, a po ich ukończeniu uczestnicy otrzymują odpowiednie certyfikaty potwierdzające zdobyte umiejętności.
Zachęcamy do skorzystania z naszej oferty, aby zapewnić swoim pracownikom bezpieczeństwo, a Twojej firmie zgodność z obowiązującymi przepisami.